Кон претставите „Ричард Трети“ и „Дон Џовани“ на Анту Ромеро Нуњез во изведба на Талија театарот од Хамбург

Ете така некако со половично ликовни термини би се формулирал слоевитиот концепт на режисерот кој, зачудувачки се подигрува со сè, токму со сè она што се случува како дејствие, како драматуршка предлошка, како лингвална и карактерна партитура. Овој начин на промислување се однесува кон приказната како негатив кон фотографијата – има приказна и ликови, но таа е затемнета и прошверцувана во новото прераскажување, новото „поимање“, но и новото доживување пред сè на ликот на грбавиот и куц владетел кој зад себе остава море крв. Нуњез целата гарнитура ја доживува како циркуски клан, група на ликови кои имаат историска позиционираност per excellence, но со еклатантна дистописка отуѓеност. Глостер е онака како што го нарекла и неговата мајка, Војвотката од Јорк: „смрдливо, искривено свинче“, чудна појава која зрачи со одбивност, но на која грбата и кривењето и е потполно ирелевантно најмногу заради глобалниот контекст на тој „зомби“ стил. Една од најинтересните сцени е заведувањето на Леди Ана (Лиза Хејгмастер) каде тој, Глостер (Јорг Пол) прави еден микро суицидален перформанс надоврзувајќи се на клетвите на дамата која само што го закопува својот сопруг, жртва на неговите комбинаторики. Се чини дека во оваа сцена се зарекува тој „зомби“ стил каде нејзиниот сопруг за момент ја подигнува главата и се зачудува на она што го гледа, а тоа е гротескното заведување на неговиот убиец. Од оваа сцена започнува целата таа сатирична грозничавост која ја прави оваа претстава совршено оригинална отворајќи нови димензии, или можеби се уште непрочитани значења на оваа трагедија. 

Во принцип, „Ричард Трети“ е политичка пиеса. Еден вид на крвав политички театар кој Шекспир веројатно нема намера да го типизира како таков. Нуњез не прави од политичкиот мирис „смешна страна на историјата“. Тој ги соголува ликовите до своите суштини, до она што го пишува во текстот за нив, но им ја одзема цивилизациската етикеција и општественото дејствување. На таков начин овој режисер го држи текстот на доволно растојание за да го отвори прашањето на ововременската анархија. И токму таа анархија е превртената ракавица во ова читање на „Ричард Трети“. Ликовите „ослободени“ од социјалните и општествени „канони“ ја земаат политиката како духовна храна. Тука е првата станица на таа извалкана слика која личи на графика, а оние кои ја создаваат делуваат извиличено како ликовите кај Хиеронимус Бош. Анту Ромеро Нуњез во својот режисерски ракопис гротеската ја подразбира како ангажман, а не како стил и токму затоа кај Глостер не е важна грбата, не е важна хуморната компонента како и кај сите други ликови, туку е важна констернацијата од изговорените реплики, т.е. значенската колоратура што во секоја сцена е се поволуминозна. 

Уникумот на режисеркиот ракопис на овој многу талентиран млад режисер можеме да го следиме и преку неговата режија на „Дон Џовани“ по Волфганг Моцарт и Лоренцо Понте, претстава на чиј наслов тој и додава: „последната забава“. Оваа претсава со својот минимализам и исклучително сиромашната сценографија (можеме слободно да кажеме дака во голем дел од претставата ја нема) говори за една стилистичка дистанца во која истата таа амбивалентна гротеска се практицира преку типизацијата на ликовите. Тука, многу слично на „Ричард Трети“ ликовите повремено влегуваат во разобличени костими од периодот на текстот и изгледаат токму како „зомби“, но таа дистанца Нуњез ја надополнува со еден реалитет кој самиот тој во секоја минута го проблематизира. Затоа, сега, во овој случај за неговата гротескност говориме како за алатка, а во некоја рака и како за инспирација. Во овој „Дон Џовани. Последната забава“ ликовите повторно излегуваат од општествените и социјални обележја и стануваат модели, додека сторијата и нивната типизација се приказна за себе повремено потенцирана со разни деталји. Исклучително е тешко сосема да се одвијат ликовите од дејствието, а во исто време филозофски и естетски да се оправда било каков радикализам во конципирањето на претставата. Нуњез, се чини, дека во овој процес отишол најдалеку. Многу е интересен мини концертот на средината од претставата од цел половина час каде што ликовите и бендот со кавер верзии на „Sex bomb”, “Rock me Amadeus” , “Purple Rain” и каде се повикуваат и гледачи од публиката, воглавно жени да се забавуваат. Режисерот низ овие концепти нуди многу проблематично бекство од самата приказна, од есенцијата на текстот, но и од ликовите. Тој како режисер навлегува во сосема друга гама, во друг свет кој е по својата анархичност многу блисок до нашиот, но со себе носи откинати делови од историската позиционираност на сите ликови. Тие фрагментарни емулзии на ликовите ја потенцираат нивната „зомбичност“, но од друга страна предупредуваат низ својата сива гротескност.

„Ричард Трети„ и „Дон Џовани“, се еден вид на театарско откровение кое ја распукува самата сцена по нејзините шевови и низ бездните во кои пропаѓаат сите ликови се насетуваат сенки чија карактеризација станува прашање на определеност: ќе продолжиме ли да веруваме на површноста или конечно ќе направиме напор да прочитаме меѓу редовите. Филозофијата на Нуњез е кондензат од констатации прочитани меѓу редовите на репликите, на отфрлање на канонизациите, на премолчано прифаќање на делови од карактерите кои не сме ги виделе во други инсценации, но таа самата по себе е и уметнички амалгам кој (повторно со ликовен израз) би го нарекле „театарска графика“ – создадена од сенки налик на скици.

И, она што е најважно, овие две театарски претстави (како и другите претпоставувам) на Анту Ромеро Нуњез носат црна порака која не сакаме да ја отвориме за да ја прочитаме, но сепак ќе мораме. Тоа е пораката дека светот е непоправлив колку и да му се нуди можност да научи од своите искуства. „Ричард Трети“ е и како драматургија пример за тоа. Нуњез не го отфрлува првиот монолог на Глостер каде самиот се опишува пренесувајќи ја токму таа констатација на големиот Вилијам Шекспир дека и овој злосторник не е првиот, а нема да биде ни последниот. Нуњез, низ своите црни гротескни пораки го ослободува јадрото на цивилизациската вистина која не е воопшто пријатна и го наведува гледачот да гледа во неа како да гледа директно во сонцето – со замижани очи. Затоа и ја споменав фатвата на почетокот. Судбината никогаш не е розова, таа е црна, непријатна и горчлива, тоа се „анархоидните“ констатации на овој исклучителен театарски уметник.